Rahim kanseri kadınlarda görülen en sık jinekolojik kanser olarak öne çıkar. Yani kadın üreme organları ile ilgili kanserlerde en sık karşılaşılaştığımız kanserdir. Tüm kadın kanserleri arasında ise sıklığı meme, akciğer ve barsak kanserlerinden sonra 4. Sırada yer alır. Rahim kanserinin %90ı 50 yaşının üstünde görülürken, %20 si ise menapoz öncesi üreme çağındaki kadınlarda görülür.
Yazımızda rahim kanseri nedir?, sebepleri nelerdir?, belirtileri nelerdir?, tanısı nasıl konur?, evreleri nelerdir?, tedavisi ve ameliyatı nasıl yapılır sorularını cevaplamaya çalışacağız.
Rahim kanseri eğer rahmin içini döşeyen endometrium dokusundan kaynaklanıyorsa endometrial Kanser, eğer rahim duvarını oluşturan düz kas tabakasından kaynaklanıyorsa Uterin Sarkom olarak adlandırılır. Rahim kanserlerinin büyük çoğunluğunu endometrial kanserler oluşturur.
Rahim kanseri temel olarak 2 gruba ayrılır.
Tip 1, endometrial kanserlerin %70 ini oluşturur. Tip 1 hastanın aşırı östrojene maruz kalması sonucudur ve Endometrioid Adenokarsinom olarak adlandırılır. Bu tip kanserler düşük derecelidir.
Tip 2 tümörler sıklıkla yüksek derecelidir. Papiller seröz veya Berrak hücreli tipler olarak görülür. Sık tekrarlayan, metastaz yapan ve kötü seyreden bir tiptir. Endometrial kanserlerin %10 unu oluşturmasına rağmen ölümlerin %40 ından sorumludur.
Ailesel kaynaklı tümörler Lynch sendromu (herediter nonpolipozis kolorektal kanser) içinde yer alır ve genetik hastalıklarla birlikte olup endometrial kanserlerin %10 unu oluşturur.
Endometrial hiperplazi yada rahim duvarı kalınlaşması endometrial kanser için öncül bir lezyondur. Basit hiperplazi yada rahim duvarı kalınlaşması %1-3 kansere dönüşüm riski taşır. Atipik hiperplazi ise basit yada kompleks hiperplaziden daha yüksek kansere dönüşüm riski taşır. Birlikte Adenokanserle görülme riski %30-40 lara varabilir.
Rahim kanseri yaratan en önemli neden yüksek östrojene maruz kalmaktır. Bunu yaratan sebepleri sıralayacak olursak,
Bunlar dışında olup aşırı östrojen maruziyetine bağlı olmayan risk faktörleri ise,
Nadir görünen tip 2 kanserlerin 50 yaş üstü siyah kadınlarda daha sık karşılaşıldığı görülmüştür. Tamoksifen tedavisi alan kadınlarda endometrial kanser riski artar.
Doğum kontrol haplarının birkaç yıl kullanımı ve doğum yapmak ise endometrium kanserinden koruyucu faktörler arasında yer alır.
Vajinal kanama menapoz sonrası kadınlarda en önemli rahim kanseri belirtisidir. Kanama ile erken belirti vermesi menapoz sonrası %75 kadında endometrial kanserin erken evrede yakalanmasına olanak tanır. Menapoz sonrası vajinal kanamanın en önemli sebebi endometrial atrofi iken %10-20 hastada endometrial kanserle karşılaşılır. Vajinal kanama nedeni mutlaka araştırılmalıdır.
Endometrial kanserin diğer sık görülen belirtileri ise kanlı ve sulu vajinal akıntı, ilişki sonrası vajinal kanama ve ağrı, adet dönemleri arasında düzensiz vajinal kanama, karın ağrısı ve şişkinlik hissi, kilo kaybı, halsizlik ve dışkılamada zorluk olarak kendini gösterir.
Rahim kanseri tanısında kullanılan en önemli tanı araçları,
Tranvajinal ultrasonografi tanı koymadaki hassasiyeti ve maliyeti nedeniyle endometrial kanser tanısında ilk seçenektir. Transvajinal ultrasonografi endometrial kalınlığın ölçümü için kullanılır.
Menapoz sonrası kadınlarda endometrial kalınlığın normalde 4 mm nin altında olması beklenir. Eğer endometrial kalınlık 5 mm nin üzerinde ve vajinal kanama varsa ise endometrial biopsi önerilir.
Endometrial biopsi endometrial kanserin kesin tanısı için gereklidir. Kürtaj biopsi alımında ideal seçenek olmakla birlikte, pipelle biopsi yöntemleride kullanılabilir.
Pipelle biopside endometrial yeterli doku almak zor olabilir. Biopsi sonucu temiz gelmesine rağmen kanama devam ediyorsa tekrarlayan biopsiler gerekebilir.
Salin infüzyon sonografi yada sulu ultrason ile endometrial boşluk değerlendirilebilir. Bu teknikte rahim boşluğuna serum verilir ve ardından yapılan tranvaginal ultrasonografi ile rahim boşluğu sınırları belirlenir. Polipler, rahim içi miyomlara veya endometrial hiperplazi daha net değerlendirilir.
Histeroskopi anormal uterin kanamalarda rahim içinin direkt gözlenmesi istendiğinde tercih edilir. Histeroskopi fokal biopsi ve küretajla birlikte de yapılabilir.
Yöntemlere ek olarak rahim kalınlığının değerlendirilmesinde, miyom ve adenomyosis tanısında magnetik rezonans görüntüleme kullanılabilir.
Rahim kanserlerinin çoğunu oluşturan endometrial kanserde tümörün lenf nodlarına ve çevre dokulara yayılımına göre şekillenen evreleme sistemi uluslararası jinekoloji ve obstetrik federasyonu tarafından 2009 yılında yenilenmiştir.
Rahim kanseri evreleri, yayılımı, yapılacak tedavi ve ortalama yaşam süresi aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
Rahim kanseri rahmin dışında tüpler, yumurtalıklar, pelvik ve paraaortik lenf nodları, vajen, parametrium, karın içi zarlar, mesane, barsaklar ve kasık lenf nodlarına yayılabilir.
Rahim kanserinde 5 yıllık yaşam süresi evreye göre değişir.
Rahim kanseri tedavisinde temel yaklaşım cerrahidir. Yapılacak cerrahi ile hastalığın evresi tesbit edilir ve tedavi planlaması yapılır. Erken evrelerde cerrahi yeterli iken ileri evrelerde ek olarak kemoterapi yada radyasyon uygulanabilir.
Rahim kanseri cerrahi tedavisinde esas amaç rahmin yumurtalık ve tüplerle beraber çıkarılması, ve buna ek olarak pelvik -paraaortik lenf nodlarının çıkarılıp pelvik bölgenin kanser hücre taraması için yıkanması işlemidir.
Ameliyat karın kesilerek açık olarak yani laprotomi ile yapılacağı gibi laparoskopik olarakta kapalı da yapılabilir. Vajinal yolla yapılan ameliyat lenf nodlarına ulaşımı engelleyeceği için tercih edilmez. Çoğu hastada endometrium kanseri Evre 1 de yakalanır.
Ameliyatta lenf nodlarının çıkarılması tartışmalı bir konudur. Bazı çalışmalar lenf nodu çıkarılmasını gereksiz bulurken, bazı çalışmalar ise çıkarılmasını desteklemektedir. Biz ameliyatlarımızda lenf nodlarının çıkarılmasını ve patolojik değerlendirmeye gönderilmesini tercih ediyoruz.
Adjuvan radyoterapi düşük dereceli tümörlerde ortalama yaşam süresini etkilemez. Radyasyon tedavisi yaşam kalitesinde azalmaya yol açar ve radyoterapi komplikasyonlarını artırır. Radyasyon tedavisi cerrahi yapılamayan hastalara bir alternatif olarak sunulabilir.
Kemoterapi ve hormon tedavisi cerrahi ile beraber uygulandığında sitoreduksiyon tedavisi olarak adlandırılır ve yaşam süresini uzatırken tekrar olasılığını azaltır.
Evre 1 endometrial kanserlerde üremeyi korumak için progesteron verilebilir. İleri evrelerde işlevsizdir.
Ameliyat öncesi biopsi sonucu evre 1 olarak bildirilen hastaların %30 unda evre 2 ve 3 endometrium kanseri ile karşılaşılabilir.
Böyle bir soruya cevap vermek mümkün değildir ama rahim kanserinde hastanın yaşam süresini etkileyen en önemli etkenler kanserin evresi ve tümör hücrelerinin histolojik tipidir. Evre 1 ve 2 endometrium kanserleri daha iyi bir seyir gösterirken, evre 3 ve 4 kanserlerde süreç nispeten kötü seyreder. Her 3-6 ayda yapılan muayeneler ile kanser yakın takibe alınır.
Rahim kanserinde hastanın yaşam süresini etkileyen en önemli etkenler kanserin evresi ve tümör hücrelerinin histolojik tipidir. Sitoredüksiyon yani tümör küçültücü cerrahinin başarıyla uygulanması ve ek kemoterapi rejimleri uygulanması hastanın yaşam süresini uzatmaktadır.
Rahim kanserinden korunma yöntemlerinin başında yüksek östrojene maruz kalınan durumlardan kaçınmak önerilebilir. Yüksek tansiyon, obezite, şeker ve tiroid hastalıklarına karşı alınacak önlemler rahim kanserinden de korur.
Ailede genetikte rahim kanseri varsa sık yapılan taramalar ile erken endometrium kanseri tanısı hayat kurtarıcıdır. Aile genetiğinde Lynch sendromu gibi genetik kanser hastalıkları varsa koruyucu olarak rahmin ve yumurtalıkların alınması önerilebilir.
Meme kanseri ile ilişkili tamoksifen tedavisi alan hastalar rahim kanseri risk artışına karşılık sık muayeneler ve tanı işlemleri yaptırmalıdır. Tedaviye dirençli vajinal kanama ve adet düzensizliklerinde erken yapılacak endometrial biopsinin tanıda değeri büyüktür.
Rahim kanseri hastaları az miktarda ama daha sık olarak beslenmelidir. Kemoterapiye bağlı bulantı ve kusma ile başetmek için ağır yağlı yiyeceklerden kaçınmalı , beslenmelerinde yağ, karbonhidrat ve protein dengesine dikkat etmelidir. Zencefilli içecekler bulantıyı azaltabilir. Çok sıcak yada soğuk içceklerden kaçınmalıdır. Yemek aralarında sıvı alımına dikkat edilmelidir. Kabızlık önlemek için lifli gıdalar tercih edilmelidir. Domates, patates ve muz gibi potasyum içeren besinler tüketilmelidir.
Kemoterapi alan hastalar greyfurt, ginseng, sarı kantaron otu, ekinezya, kedi otu, soya, keten tohumu alımından kaçınmalıdır.
Rahim kanseri ameliyatı fiyatları ameliyatın yapıldığı hastaneye ve hastalığın yaygınlık derecesine göre farklılık gösterebilir.
Rahim kanseri tanısı Çankaya daki kliniğimizde Prof. Dr. Önder Koç tarafından konulmakta, cerrahi tedaviler anlaşmalı özel hastanelerde gerçekleştirilmektedir.
Rahim kanserinde bu kanserini yaratan risk faktörlerinden yada rahim kanserini yaratan nedenlerden kaçınmak karşılaşma olasılığını azaltabilir. Rahim kanseri erken evrede belirti verir. Bu kansere erken teşhis konulması tedavi sonucunu olumlu etkiler.
Rahim kanserinde rahim ağzı kanserinde olduğu gibi önleyici bir aşı yoktur.
Rahim kanseri kanda belli olmaz.Rahim kanserine endometrial biopsi ile tanı konur.
Rahim kanseri sık görülen histolojik tiplerine erken tanı konduğunda tedavi edilebilir bir kanserdir.
Menapozda rahim kanserinde en önemli belirti vajinal kanamadır. Rahim iç duvarına yapılacak endometrial biopsi ilöe değerlendirilmelidir.
Rahim kanseri erken evrede ise progesteron kullanımı ile hızlı bir gebelik planması yapılabilir. Doğum ardından rahim alınmalıdır.
Rahim kanserine bilinen bitkisel bir çözüm yoktur.
Rahim kanseri smear ile tanı konan rahim ağzı kanseri ile karıştırılmamalıdır. Rahim kanserine smear ile tanı konmaz. Nadiren rahim içindeki kanser hücreleri rahim ağzına düşebilir ve smearda çıkablir.
Rahim kanseri dördüncü evrede yapılan cerrahi, kemoterapi ve radyasyon tedavilerine rağmen 5 yıllık yaşam %20 lerdedir.
Rahim kanseri, rahim ağzı kanseri gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklar sonrası ortaya çıkmaz.
Rahim kanserine iyi geldiği düşünülen ve vücutta östrojeni düşüren bazı bitkiler bulunmakla birlikte bu kansere tam olarak çözüm olan bir bitki yoktur.
Rahim kanseri MR da kendini aşırı rahim duvarı kalınlaşması olarak gösterebilir. Ama kesin tanı endometrial biopsi ile konur
Rahim kanserinin iyi seyirli tipidir.
Rahim kanserinin %90`ı 50 yaş üstünde görülür.
Referanslar / Kaynaklar
