Dış gebelik yada tıbbi dilde Ektopik gebelik üreme çağında cinsel beraberliği olan kadınlarda en sık karşılaşılan acillerden biridir. Kadın yumurtlaması ergenliğin ilk yıllarından sonra başlar ve çoğu kadında her ay düzenli olarak devam eder. Adet gecikmesi üreme çağındaki kadın da ilk olarak gebeliği akla getirir.
Gebelik varlığı gebelik testleri ile kesinleştirilse de gebeliğin sağlıklı gebelik olduğu klinik takip süreci ile anlaşılır. Aşağıdaki yazımızda dış gebelik, ektopik ile karşılaşıldığında ilk yapılacak işlemler takip, tanı ve tedavi sürecini açıklamaya çalıştık.
Döllenmeden doğuma kadar geçen süreçte gebelik kadın vücudunda bir dizi değişiklikleri beraberinde getirir. Gebeliğin ilk basamağı fallop tüplerinde döllenmiş yumurtanın rahme yapışmak üzere hareket etmesidir. Dış gebelik durumunda döllenmiş yumurta rahme yapışmaz. Bunun yerine fallop tüpleri, karın boşluğu veya rahim boynu denilen serviks bölgesine yapışır.
Gebelik testi bir kadının gebe olduğunu gösterse de, döllenmiş yumurta rahmin dışında herhangi bir yere yerleşmiş olabilir. Her 100 gebeliğin 2 tanesinde istatistiksel olarak dış gebelik ile karşılaşılır.
Tedavi edilmeyen dış gebelik tıbbi bir acildir. Hızlı tedavi ektopik gebelik komplikasyonlarını azaltır ve ileriki dönemde sağlıklı gebelik şansını artırır.
Dış gebeliğin sebebi tam olarak bilinmemekle beraber aşağıdaki durumların dış gebelik ile ilişkili olduğu düşünülür.
Bulantı ve göğüs hassasiyeti hem normal hem dış gebeliğin ortak belirtisidir. Aşağıda belirttiğimiz belirtiler dış gebelikte ve tıbbi aciliyet durumunda sıklıkla gözlenir.
Eğer dış gebelik şüpheniz varsa hızlı bir şekilde kadın doğum uzmanına başvurmalısınız. Dış gebelik tek bir fizik muayene ile anlaşılamayabilir. Doktorunuz birden fazla muayene yada tahlillere başvurabilir. Bazen dış gebelik tanısı bir takip süreci ile konur.
Dış gebelik tanısında transvaginal ultrasonografi kullanımı önem taşır. Bu cihazla rahim içinde bir gebelik kesesi olup olmadığı karından yapılan ultrasonografiye göre daha erken tespit edilir.
Bazen ultrasonografi de gebeliği göstermek için yetersiz olabilir. Kesenin görülemediği bu durumda gebeliğin erken döneminde kanda b-hcg değerlerinin pozitifliği ve yükseliş grafiği ile teşhis koymaya çalışırız. Eğer bu hormonun düzeyi düşer, sabit kalır yada yeterince hızlı artmaz ise bize ektopik gebeliği düşündürür.
Eğer karın ağrısı ve kanama şikayetleri çok yoğun ise tanı ve tedavi geç kalınmamalıdır. Fallop tüpleri yırtılarak hayatı tehdit eden bir iç kanamaya yol açabilir. Bu durumda beklenmeden acil cerrahi uygulanması ihtimali yüksektir.
Dış gebelik tedavisi seçenekleri hakkında tıbbi yaklaşım kısaca aşağıda yer almaktadır.
İzlem tedavisi uygulanacak hastalarda klinik olarak bir şikayet bulunmamalı, tüpün yırtıldığına yada hastanın kanama ile genel durumunun bozulduğuna dair bir bulgu olmamalıdır. B-hcg izlemlerinde değerlerin düştüğünün görülmesi izlem tedavisinin seçilmesi için önemli bir nedendir.
Burada önemli olan hasta ile yakın iletişimimn devam etmesidir. İzlem tedavisinde düşük yada düşmekte olan b-hcg değerlerine rağmen tüplerin yırtılması ve şiddetli iç kanama ile karşılaşılabilir. Hasta bu riskler ve olası aciller konusunda bilgilendirilmelidir.
Metotreksat ektopik gebeliğin standard tedavisini oluşturan medikal ajandır. Tek doz kas içine yapılan enjeksiyonla uygulanması en yaygın kullanım şeklidir. Bu ilacın uygulanması için;
Metotreksatın kesinlikle uygulanmaması gereken durumlar ise,
Laproskopi çoğu dış gebelik vakasında standard cerrahi yaklaşımdır. Karnın kesildiği laparotomi ile yapılan ameliyatlar ise hayati aciliyet derecesinde iç kanama geçiren ve genel durumu bozulmuş hastalarda tercih edilmelidir. Eğer ameliyatı yapacak cerrahın laparoskopik ameliyat tecrübesi yada ekipmanı yoksa yine hastaya açık ameliyat önerebilir.
Dış gebelik ameliyatı laparoskopik yani kapalı cerrahi yöntem yada karnın alt kasık bölgesine yapılacak kesi ile açık ameliyat yöntemiyle yapılır. Dünyada ki standart ameliyatın laparoskopik yapılmasıdır.
Ameliyat sonrası hastanın genel durumu düzeldikten sonra bir kısıtlama olmamakla beraber kişilerin ağrı eşiğine göre ameliyat farklılık gösterir.
Dış gebelik ameliyatı fiyatı ameliyatın açık yada kapalı yapılmasına, yada yapıldığı hastaneye göre farklılık gösterir.
Dış gebelik ameliyatı sırasında rahim içerisine yönelik kürtaj işlemide yapılır. Bu nedenle bir miktar vajinal lekelenme görülebilir. Karın içinde eğer bağlanan damarlarda bir açılma oldu ise karın içine kanama gerçekleşmekle birlikte bu sık görülen bir durum değildir.
Gebeliklerin yaklaşık olarak yüzde 2 si dış gebelik olarak karşımıza çıkar.
Dış gebelik sonlanmaz ise yerleştiği yerde hayatı tehdit eden şiddetli bir iç kanamaya sebep olur.
Dış gebelikte erken dönemde müdahale metotreksat adı verilen ilaçla medikal, ilerlemiş döneminde laparoskopik yada açık cerrahi ile olur. Bu cerrahilerde tüp içinden dış gebelik materyali alınabilir, bazende tüp korunamaz ve tüpün tamamının alınması gerekebilir.
Dış gebelik ciddi karın ve kasık ağrısı yapabilir. Ağrı vajinal kanamaya göre ön plandadır.
