Dermoid kist olarak da adlandırılan yumurtalık matür kistik teratomları, üreme çağındaki kadınlarda yumurtalık kitlelerinin %70'ini ve menopoz sonrası kadınlarda ise %20'sini oluşturan en yaygın germ hücreli tümördür.
Dermoid kist ve diğer kasık kitleleri kadın hastalıkları ve doğum muayenelerinde sık rastlanır. Her 20 kadından biri hayat sürecinde şüpheli bir yumurtalık kitlesi veya kisti nedeniyle ameliyat geçirir. Kadınlarda çoğu kasık kitlesi iyi huyludur ve kötü huylu olma olasılığı 1000 de bir ile üç arasında değişir.
Yazımızda yumurtalık dermoid kisti nedir, dermoid kist belirtileri nelerdir, yarattığı komplikasyonlar, dermoid kist ameliyatı nasıl yapılır? gibi soruların cevabını bulabilirsiniz.
Dermoid kist yumurtalık teratomlarının bir çeşididir. Yumurtalık teratomları histolojik olarak monodermal teratomlar (karsinoid tümörler, nöral tümörler, struma ovarii) olgunlaşmamış teratomlar ve olgun kistik teratomlar olarak ayrılır.
Teratomlar ektoderm, mezoderm ve endoderm dahil olmak üzere 3 germ tabakası içinde çeşitli histolojik tiplerden oluşur.
Eğer teratom olgunlaşmış ise iyi huyludur ve matür kistik yumurtalık teratomu yada dermoid kist olarak adlandırılır. Dermoid kist yumurtalık germ hücreli tümörlerin yaklaşık% 20'sini oluşturur.
Matür kistik teratom içinde 3 germ hücre tabakasından köken alan yağ, kıl, diş, deri, tırnak, sinir dokusu kas ve kemik dokusu barındırabilir. Yumurtalık dışında birçok organda da (göz, deri, beyin) dermoid kist varlığı gözlenebilir.
Dermoid kist kadınların üreme çağında sık karşılaşılan bir tümör olmakla beraber görülme sıklığı 100000 kadında 10 dur.
Dermoid kistlerin çoğu şikayet yaratmayabilir yada çok hafif belirtiler gösterebilir. Çoğunlukla ultrason yada diğer radyolojik tetkiklerde şans eseri tanı konabilir.
Dermoid kist belirtileri sıralayacak olursak;
Dermoid kistin temelde embriyolojik dönemde yumurtalıkta bulunmaması gereken hücre dokusunun yumurtalığa göçü sonucunda meydana geldiği düşünülür. Bununla birlikte dermoid kist riskini artıran bazı faktörler vardır. Bunları kısaca sıralayacak olursak;
Dermoid kistlerin temel özelliklerini sıralayacak olursak;
Dermoid kist hastaları etkilenen yumurtalıkta yumurtalık torsiyonu yani yumurtalığın kendi etrafında dönerek beslenmesinin bozulması tehlikesini yaşayabilir. Yumurtalık torsiyonu, yumurtalık matür kistik teratomları ile ilgili komplikasyonların % 16'sından sorumludur ve yumurtalık torsiyonu için en yaygın risk faktörü bir dermoid kistin varlığıdır.
Dermoid kistin yırtılması sonrası içindeki yoğun içerikli sıvının periton adı verilen karın iç zarına teması kimyasal peritonit denen tehlikeli enfeksiyon sürecini tetikleyebilir. Dermoid kist iyi huylu yapısına rağmen eğer yırtılırsa;
gibi komplikasyonlara yol açabilir.
Vakaların çoğu karın ağrısı, şişkinlik ve ateş gibi özelliği olmayan şikayetlerle başvurur.
Jinekolojik muayene sırasında dermoid kist şüphesi transvajinal ultrasonografi incelemesi ile başlar. Şüpheli kasık yumurtalık kistik kitlesi içi kalsifikasyonlar, yağ ve sıvı yoğunluğu içeren karışık yoğunluklu lezyon gösteren alanlar şüphenin artmasına neden olur. Karın ve kasık bölgesi bilgisayarlı tomografisi tanı koymada yardımcıdır.
Dermoid kist için Kasık Manyetik rezonans (pelvik MR) tetkiki kist içinde yağ dokuyu ayırt ederek kesin tanı koymamızı sağlar.
Dermoid kist tedavisi klinik takip ve ameliyat tedavisi olarak 2 ana başlık altında toplanabilir.
Dermoid kist tedavisinde ameliyatsız takip şu durumlarda yapılır.
Dermoid kist tedavisinde ameliyat şu durumlarda gerekir;
Dermoid kist ameliyatı 2 yöntemle yapılabilir.
Dermoid kist ameliyatının hangi yöntemle yapılacağına kistin büyüklüğü, hastanın genel durumu, kanser şüphesi, kistte yırtılma, hastanın önceki geçirilmiş batın cerrahilerine göre karar verilir. Uygun hastalarda ilk tercih laparoskopik yani kapalı yöntemle dermoid kist ameliyatının genç hastalarda yumurtalık korunarak gerçekleştirilmesidir.
Dermoid kist cerrahi tedavisinde altın standard laparoskopik yaklaşımdır. Günümüzde laparoskopik uygulamalarda artan deneyim bu ameliyatlarında kapalı yapılabilmesine imkan sağlamıştır.
Laparoskopik cerrahi ile genç hastalarda veya hamile kalmak isteyen kadınlarda yumurtalık alınmadan sadece dermoid kist çıkarılmalıdır. Dermoid kist laparoskopik cerrahisinde ileri yaş kadınlarda yumurtalık hiçbir şekilde korunamıyorsa yumurtalığın alınması önerilebilir.
Dermoid kist iyi huylu bir kasık kitlesi olarak kabul edilir. kasık kitlelerinin laparoskopik tedavisi, iyi huylu bir lezyonun tüm kriterleri mevcut olduğunda uygundur. İyi huylu yumurtalık kisti kriterleri şunlardır;
Dermoid kistler iyi huylu yumurtalık kisti olarak bilindiği için ameliyatın laparoskopik olarak yapılması önerilir. Laparoskopi ya da kapalı cerrahi 5 ila 10 cm arasındaki "iyi huylu" kistler için Ankara da yaygın olarak kullandığımız yaklaşımdır.
Kistin iyi huylu veya kötü huylu doğası sadece görüntü olarak belirlenemez bu nedenle ameliyatta potansiyel laparoskopik yayılmayı önlemek için önlemler alırız. Bu önlemler kisti dışarı almada laparoskopi materyal torbası kullanılması, aletlerin temiz tutulması, karına giriş yaptığımız trokar yollarında bulaşın önlenmesi ve klorhexidin yada povidon-iyot karışımlarıyla silinmesi, karbondioksit gaz sızıntısının önlenmesi, 10 mm boyutunda trokar deliklerinin dikişlerle kapatılması, karın içinde şüpheli sıvı yada karın iç zarı biopsi dokusunun tahlile gönderilmesi, laparoskopik kanser tanısı ile kemoterapinin başlangıcı veya tam cerrahi arasında bir haftayı geçmeyen kısa sürenin aşılmaması olarak sayılabilir.
Dermoid kist ameliyatı Ankara da yumurtalık koruyucu cerrahi laparoskopi konusunda deneyimli cerrahlar ve merkezlerce gerçekleştirilir. Yumurtalık dokusunun korunarak sadece kistin alınması cerrahisi yumurtalığın tümünün alındığı cerrahilere göre daha zorlayıcı olabilir. Ameliyatta yumurtalık damarlanmasının ve yumurta taşıyan korteks tabakasının korunması büyük önem taşır.
Dermoid kist cerrahisini laparoskopik olarak gerçekleştirmek ameliyat sonrası ağrıyı ve hastanede yatış süresini azaltır. Kapalı ameliyatlarda açık ameliyatlara göre daha az kanama, hareketliliğin çabuk kazanılması ve hızlı toparlanma süreci gözlenir.
Dermoid kist kapalı yöntemle çıkarılma kriterlerine uymuyorsa açık yöntemle ameliyat yapılır. Açık dermoid kist ameliyatında kistin boyutuna göre ameliyat kesisinin nasıl yapılacağına karar verilir.
Kistin büyüklüğü uygunsa batın katları sezaryan hattında kasık bölgesinden, eğer kist çok büyükse batın orta hattan karın boşluğuna girilir. Kistik kitle etrafına kist içeriğinin dağılmaması için gerekli önlemler alındıktan sonra dermoid kist yumurtalıktan ayrılabilir yada yumurtalık ile beraber alınabilir. Kanama kontrolü sağlandıktan sonra batın katları anatomik olarak kapatılır.
Dermoid kist ameliyat süresi kistin büyüklüğüne ve ameliyat yöntemine göre değişir. Kist büyüklüğü arttıkça ameliyat süresi uzar. Kapalı yöntem cerrahın tecrübesi az ise açık yönteme göre daha uzun sürer. Ortalama dermoid kist ameliyatı 1-2 saat sürer.
Dermoid kistin kendiliğinden patlaması yada yırtılması sık görülen bir durum değildir. Dermoid kist yırtılırsa kimyasal peritonit, barsak tıkanıklığı ve abse gibi komplikasyonlara yol açabilir.
Dermoid kist yırtılması eğer ameliyat sırasında gerçekleşirse kist içi sıvı ve dokunun hızlıca laparoskopik torbaya alınması ve batın içinin en az 5 litre serum fizyolojik ile yıkanması gerekir. Dermoid kistin yırtılması ve tam olarak alınamaması tekrarlayan dermoid kist cerrahisi gereksinimi doğurabilir.
Dermoid kist yada matür kistik teratom iyi huylu bir yumurtalık tümörüdür. Bu tümörün patoloji sonucu immatür kistik teratom adı verilen kötü huylu tümör çıkma olasılığı %1 dir. İmmatür kelimesi kistin kötü huylu olduğunu tanımlar. Eğer tümör kötü huylu çıkarsa yumurtalığın ameliyatla tamamen çıkarılması gerekli bir işlemdir. Ek olarak diğer yumurtalık ve rahim alınır. Cerrahi sonrası hastaya kısa süre içinde platinum içeren kemoterapi uygulaması başlanır.
Dermoid kist genel olarak gebeliğe engel olmaz. Bununla birlikte dermoid kistin gebeliği komplike ettiği ve gebelik sırasında ameliyat gerektiren durumlar yaratabilir. Gebelik sırasında yumurtalığın kendi etrafında dönmesi adı verilen torsiyon yada kistin yırtılması durumlarında acil ameliyat gerektirir.
Dermoid kist maalesef ilaçla tedavi yapılamayan tümöral bir durumdur. Erken tanı durumunda laparoskopik müdahale ile güvenli bir şekilde yumurtalığın kurtarılması mümkündür. Çok büyümüş yada yırtılmış dermoid kistlerde ise açık ameliyat tercih edilir.
Dermoid kist için bilinen bitkisel bir tedavi seçeneği bulunmamaktadır. Erken tanı durumunda laparoskopik müdahale ile güvenli bir şekilde yumurtalığın kurtarılması mümkündür.
Dermoid kistlerin başarılı bir ameliyat sonrası tekrarlama oranı düşük olmakla birlikte imkansız değildir. Özellikle ameliyat sırasında kist yırtıldıysa yada kist kapsülünden bir bölüm yumurtalıkta kaldıysa tekrarlama oranı artar. Ayrıca ameliyattan sonra diğer yumurtalıkta da dermoid kist tekrarlayabilir.
Dermoid kist ameliyatı eğer laparoskopik olarak gerçekleştirilmişse hastalar tek gece yatış sonrası hastaneden evlerine taburcu edilirler. Bir hafta içinde işlerine dönebilirler. Ameliyat sonrası herhangi cinsel aktivite kısıtlaması önerilmez. Sadece 2 ay boyunca ağır kaldırılmaması önerilir.
Dermoid kist ameliyatı sonrası gebelik içinde bir süre kısıtlaması yoktur. En erken sürede hamilelik mümkün olabilir.
Dermoid kist ameliyatı sonrası günlük hayata dönüşü etkileyen en önemli etken ameliyatın laparoskopik mi yoksa açık mı gerçekleştirildiğidir. Kapalı ameliyatlar dermoid kist için altın standard kabul edilmektedir. Bununla birlikte dermoid kistin çok büyük olması yada yırtılmış olması durumunda açık ameliyat tercih edilir. Dermoid kist kapalı ameliyatında tek, açık ameliyatında 2 gece yatış önerilir.
Dermoid kist laparoskopik ameliyatı genel anestezi ile, açık ameliyatı ise epidural dediğimiz belden yapılan anestezi ile gerçekleştirilir.
Dermoid kist ameliyatı sonrası iyileşme süreci ameliyatın kapalı mı yoksa açık mı yapıldığına göre değişir. Kapalı ameliyatlarda hastanede kalış süresi çok kısa, günlük hayata dönüş süresi çok hızlıdır. Kapalı ameliyatlarda 1-2 gün içinde hasta kendi işlerini görüp 1 hafta içinde işe dönebilir. Açık ameliyatlarda yatış süresi uzun ve günlük hayata dönüş süresi ise daha uzundur.
Dermoid kist ameliyatı fiyatları ameliyatın kapalımı yoksa açık mı yapıldığına, ameliyatın yapıldığı hastaneye ve hastanede yatış süresine göre değişkenlik gösterir.
Dermoid kist ameliyatı en iyi doktor arayışınızda ameliyatınızı gerçekleştirecek uzmanın laparoskopik ve organ koruyucu cerrahiler konusundaki deneyimi büyük önem taşır.
Referanslar
