Halk arasında çikolata kisti gebeliğe engel mi? sorusunun cevabı evet çikolata kisti gebeliği engellemektedir.
Avrupa üreme derneği ve birçok ulusal sağlık otoritesi 4 cm in üstünde büyüklükteki kistlerin, laparoskopik olarak kist kapsülü ile birlikte çıkarılmasının doğal gebelik şansını artırdığını bildirmiştir. Çikolata kistlerinin gebeliğini engellemesi için kapalı çikolata kisti ameliyatı olmanız önerilir.
Cerrahide dikkat edilmesi gereken en önemli nokta yumurtalık rezervinin korunmasıdır. Yumurtalığın yakılması yada yumurta içeren dış çeperin koparılması önerilmeyen yaklaşımlardır. Cerrahi öncesi gereken vakalarda yumurtalık yada embryo dondurması önerilir. Bu cerrahiler de kistin boşaltılması ve yakılması ise önerilmeyen yaklaşımlardır.
Halk arasında çikolata kisti olarak bilinen endometriozis rahim iç yüzeyini döşeyen astar dokusunun karın boşluğu içindeyumurtalıklarda, tüplerde, karın iç zarlarında, rahmi tutan bağlarda yada rahim duvar kas dokusuna yerleşmesiyle gözlenen kronik bir hastalıktır.
Her adet döneminde endometriozis in yerleştiği dokularda kanama gerçekleşir. Çikolata kisti hastalığı yumurtalıkta yerleşirse Endometrioma adını alır ve komşu fallop tüplerini de beraberinde etkileyerek üremeyi olumsuz etkiler. Adet döneminde ağrı, cinsel ilişkide ağrı ve kısırlık ile kendini gösteren bu problemin kesin tanısı ve tedavisi laparoskopi ile gerçekleşir.
Bu yazımızda çikolata kisti gebeliğe olur mu? ve çikolata kistinin nasıl kısırlığa yol açtığını bu probleme yol açan mekanizmaları paylaşmak istedik.
Cerrahi öncesi tüp bebek yapılmasına gerek olup olmadığı önemli bir tartışma konusudur. 2014 yılında Avrupa üreme derneği endometriosis ilişkili ağrı çeken hastalarda ve kistin yumurta toplanmasını teknik olarak zorlaştırdığı durumlarda öncelikle laparoskopik cerrahi ile çikolata kistinin çıkarılmasını önermişlerdir. Bu önerinin ana sebebi 3 cm in üzerinde çikolata kisti olan hastalarda embryonun tüp bebekle rahme tutunma oranının ve gebelik oranlarının düşmesidir.
Çikolata kisti genel olarak bulunduğu yumurtalıkta yumurta hücre rezervini düşürür. Bununla birlikte yapılan cerrahi de yumurta rezervinin göstergesi olan Antimüllerian hormonu 6-9 ay boyunca düşürebilir. Kist büyüklüğü 5 cm in üzerine çıktığında kist mevcudiyetinin yumurtalığa verdiği zarar gözönüne alınarak laparoskopik cerrahi önerilebilir.
Cerrahiyi gerçekleştiren ekibin yumurtalık çeperinin yumurta havuzunun kaynağı olduğu, yumurtalık sağlıklı dokusunun yüksek ısı ile kanama önleme amaçlı yakılmasının yumurta rezervini olumsuz etkilediği, yumurtalığın besleyici damarlarına yönelik müdahalelerin yumurta rezervini azalttığı konusunda bilinç düzeyinin yüksek olması ve uygun cerrahi teknikleri kullanması gerekir. İki yumurtalıkta çikolata kisti cerrahisi geçirenlerde AMH düşüşü daha belirgindir. Genç hastada bu cerrahiyi yapan ekibin yumurtalık rezervi korunması için maksimum çabayı göstermesi gerekir.
Endometrioma büyüklüğünün 5 cm i geçtiği vakalarda yumurta keseciklerinin çikolata kistinin yarattığı gerginlikten zarar gördüğü, endometriomanın komşu yumurta hücreleri için toksik olduğu, kistin yarattığı bölgesel enfeksiyonun yumurtalık kanlanmasını bozduğu bilinmektedir.
Kistin büyüklüğünü 5 cm i geçtiği vakalarda ameliyat olmamak bir seçenek değildir. Kistin varlığının yumurtalık rezervine olumsuz etki yaptığı bilinmektedir.
Çikolata kistinin büyüklük ve konumuna bağlı olarak yumurta toplama çok zor olabilir. Çikolata kisti varlığında yumurtaların tam olarak toplanamaması riski 3 kat fazladır. Çikolata kisti içinde yer alan yoğun sıvının yumurtanın içinde bulunduğu keseciklerin içine bulaşması rsiki vardır. Bu olay döllenmeyi ve gebelik oranlarını düşürür. Yumurta toplama sırasındaki en önemli komplikasyon ise kasık enfeksiyonu ve abse oluşum riskidir.
Adetliyken yumurtalıkta sayılan yumurta keseciklerinin sayısının AMH değerine göre daha güvenilir bir yumurta tahmin sağladığı düşünülür. Endometrioma olan yumurtalıkta yumurtacık kese sayısının ve elde edilen yumurta sayısının azaldığı görülür. Zaman içinde yumurtalık rezervinin azaldığı görülür.
Cerrahiden 3 yıl sonra yumurta kesecik sayısının artışı görülür. Eğer endometrioma olan yumurtalıkta yumurta kesecik sayısı az ise tüp bebek öncesi yumurtalığın laparoskopi ile kistten temizlenmesi gerekir.
Çikolata kisti olan hastaların yumurtalarının rahime tutunma oranlarının daha az olduğu görülür. Bu olumsuzluğunun nedeninin yumurtanın kalitesinin bozulmasından olduğu düşünülür. Endometriozis iltihabi bir durum yaratır. Bu durumun rahmin yumurtayı tutan iç astar dokusunun embriyo tutma kapasitesini düşürdüğü kabul edilmektedir.
Çikolata kistinden salınan ve sitokin adı verilen yapıların rahim iç astar dokusunu olumsuz etkilediği bilinmektedir. Cerrahi ile kistin uzaklaştırılması tüm bu olumsuz etkileri azaltmaktadır.
Belirttiğimiz bu bulgular nedeniyle gebelik isteyen hastalarda kriterleri karşılayan büyüklükteki çikolata kistlerinin laparoskopik olarak çıkartılması önerilir.
Eğer varlığını sürdüren bir yumurtalık kisti mevcut ise tedavi aşamasında çeşitli soruların cevapları verilecek ameliyat kararını etkiler. Bu soruları kısaca özetleyecek olursak;
Çikolata kisti değerlendirme ve tedavisi Ankara Çukurambar da Prof. Dr. Önder Koç kliniği tarafından sağlanmaktadır. İleri düzey laparoskopi ve tüp bebek uzmanlığı ile değerlendirilen hastalarda ameliyata ihtiyacı olan yada sıralamada önceliği tüp bebek olan hastaların ayrımı özenle yapılmaktadır.
Çikolata kisti yada endometriosis hastalığında çoklu disiplin değerlendirme anlayışı ile hastalarımız Kadın doğum uzmanı, kolorektal cerrah ve üroloğun yer aldığı konseyde değerlendirilip ameliyat yada tüp bebek kararı alınmaktadır.
