Dismenore yada halk arasında bilinen tabiriyle adet sancısı, ağrısı kadınlarda kasık ağrısının en sık sebeplerinden biridir.
Kadınların yaşam kalitesini olumsuz etkiler hatta bazen hareketliliğini kısıtlar. Adet sancısı olan hastada iyi bir hikaye alınması ve yapılacak jinekolojik muayene sebebin ortaya konulmasını sağlar.
Bu yazımızda adet sancısı, adet sancısı çeşitleri, adet sancısı nedenleri adet sancısı sebepleri, adet sancısına ne iyi gelir? ve verilecek tedavileri paylaşmayı amaçladık.
Adet sancısı (dismenore) adet sırasından meydana gelen ağrılı kramplar olarak tanımlanır. Her yaşta, ırkta kadınlarda en sık görülen jinekolojik yakınmadır. Kasık ağrısının en sık sebebi olarak karşımıza çıkar. Dismenore oranı kadınlarda farklı kaynaklarda %16 ile 84 arasında değişmektedir.
Ergenlikte başlayan adet ağrısı şikayetleri okul devamsızlığı, sosyal, akademik ve spor faaliyetlerinden geri kalmaya sebep olabilir. Eğer adet sancısı ile ilişkili bir patoloji yoksa primer dismenore olarak adlandırılır. Başlangıcı tipik olarak ilk adetten 6 veya 12 ay sonradır. Bu nedenle ergenlikte ve erken yirmili yaşlarda sık karşılaşılır.
Eğer adet sancısı altta yatan klinik bir problem ile ilişkili ise sekonder dismenore adını alır. İleri yaşta ve geçmişinde adet sancısı yaşamamış hastalarda gözlenir. Sekonder adet sancısı şiddetli adet kanaması, adet arası kanama, ilişki ağrısı, ilişki sonrası kanama ve kısırlık bulguları ile ilişkili olabilir.
Adet sancısı 2 çeşit grupta sınıflanabilir.
Primer dismenore adet sancısı hiç bir patoloji saptanamayan ve adet ilk görülmeye başlandığında ki kasık ağrılarını tanımlamak için kullanılan bir terimdir.
Sekonder dismenore adet sancısı yada kasık ağrısı adet sancısına neden olan organik bir sebep ile ortaya çıkan ağrıdır. Bu sebebin araştırılması gerekir. Sekonder dismenore araştımasında tanıda alttan yapılan ultrasonografi yada transvaginal ultrasonografi önemli yer tutar. Bu ağrıya anormal vajinal kanama, ilişki ağrısı, ağrının şiddet ve sürekliliğinde değişkenlik, ve anormal pelvik yani jinekolojik muayene bulguları eşlik edebilir.
İleri yaşta başlayan ve klinik bir problem ile ilişkili sekonder adet sancısının en sık nedeni endometriozis yani çikolata kisti hastalığıdır. Çikolata kisti hastalığı sıklığı 25-29 yaşta en sıktır. 44 yaşından sonra azalır.
Adet sancısı nedenleri sıralayacak olursak;
Adet sancısı risk faktörleri aşağıda yer almaktadır.
Endometriozis te her adetle birlikte görülen döngüsel bir kasık ağrısı, ilişkide ağrı, idrarda yanma, dışkılamada ağrı, kısırlık, rektovaginal muayenede hareket etmeyen rahim veya rahmin hareketliliğinin azalması, yumurtalıklarda kistik kitle varlığı, uterusu sakrum kemiğine bağlayan bağlarda nodüller birlikte yada tek başına görülebilir. Transvaginal ultrasonografi yumurtalıkta ve barsakta çikolata kisti tanısında çok hassatır. Derin yerleşimli endometriozis için magnetik rezonans kullanılabilir. Kesin patolojik tanı laparoskopik olarak dokunun çıkarılması ile konur.
Kasık enfeksiyonunda rahim hareketlerinde ağrı, hassasiyet, yumurtalık bölgesinde muayene de ağrı, 38 derece üstü ateş ve anormal iltihabi vajinal akıntı görülebilir. Akıntıda gonore (bel soğukluğu) ve klamidya tesbit edilebilir. Kanda CRP ve ESR yüksek bulunabilir. Serum fizyolojikle vajinal akıntı da enfeksiyon etkeni ayırt edilebilir.
Adenomiyoziste sıklıkla yoğun adet kanaması, adetler arası dönemde kanama, fizik muayenede büyümüş ve ağrılı hassas rahim yapısı beraberlik gösterir. Transvaginal ultrason veya magnetik rezonans ile rahim düz kası içinde rahim içi astar dokusu gözlenebilir.
Miyomlar kanamanın eşlik ettiği döngüsel kasık ağrısı, nadiren ilişki ağrısı ile birliktelik gösterir. Miyomlar bası bulguları ile sık idrara çıkma, idrar dolgunluk hissi, barsak basısı ile kabızlık, dejenerasyonlarınaa bağlı ağrı yaratabilir. Transvaginal ultrason ile miyomlar ayırt edilir. Gerek görülürse kasık magnetik rezonansı ile tanı doğrulanır.
Dış gebelik te adet kesilmesi, anormal rahim kanaması, keskin kramp şekli karın ağrısı ile birliktelik gösterir. Kanda b hcg testi ve tranvaginal ultrason ile tanı konur. Kanda b hcg artışı takibi önem taşır.
Adet sancısında klinik hikaye ve fizik muayene önem taşır. Transvaginal ultrasonografi ile çikolata kisti hastalığı tespit edilebilir. Kanda b hcg testi ve transvaginal ultrasonografi ile dış gebelik yakalanabilir. Vajinal salgılarda yapılacak enfeksiyon testleriyle kasık enfeksiyonu etkeni tespit edilebilir.
Adet ağrısının önlenmesinde non steroid antiinflammatuar olarak bilinen ağrı kesiciler ilk sıradadır. Adet sancısına aşağıdaki ilaçler iyi gelmektedir;
Adet sancısı için ağrı kesici ilaçlara brufen retard, ponstan forte, apranax fort gibi ilaçlar örnek olarak verilebilir. Çok sayıda ticari eşdeğerleri vardır.
Adet sancısı tedavisinde östrojen ve progesteron içeren doğum kontrol ilaçları ikinci seçenektir. Depo halinde progesteron ilaçları (depoprovera) yada cilt altı implantlarının (nexplanon) adet sancısını azalttığı görülmüştür.
Kesin bilimsel kanıt olmamakla beraber bölgesel sıcak uygulamanın ağrı kesici kadar etkili olduğu düşünülür. Omega 3 yağ asitlerinin ve B vitaminin adet ağrısına iyi geldiği düşünülür.Adet sancısını en hızlı ne geçirir?
Adet sancısını hızlıca geçirmeye çalışırken etkeni araştırmak önemlidir. Yazımızda belirttiğimiz grup ağrı kesiciler en hızlı ve ilk seçenektir.
Eğer ergenlikte hiç adet görülmedi ama her dönem adet ağrısı çekilyorsa altta yatan imperfore himen yani kapalı kızlık zarı araştırılmalıdır.
Adet sancısına evlenince yapılan jinekolojik muayene ve transvaginal ultrason ile hızlı tanı konur. Klinik sebep ayırt edildiğinde tedavide hızlı gerçekleşir.
Adet sancısını azaltan bir pozisyon olmamakla beraber kasık bölgesine sıcak su dolu termofor koymak ağrıda bir miktar etkilidir.
Adet sancısı mekanizmasında rahim kasılması ve prostaglandin sentezi suçlanmaktadır. Bununla birlikte mutlaka her kadında adet sancısı görülmesi beklenmez.
Adet sancısı Ankara sebepleri Çukurambar da ki kliniğimizde değerlendirilme, Prof. Dr. Önder Koç tarafından sancıyı yaratan nedene yönelik tedaviler planlanmaktadır. Merkezimiz özellikle endometriozis yani çikolata kisti hastalığı takip ve tedavisinde önde gelen kliniklerden biri olup cerrahi ve takipte çoklu uzmanlık branşları ile işbirliği içinde profesyonel ve bilimsel hizmet anlayışını benimsemiştir.
